علائم خرابی باتری خودرو و راه‌های تشخیص آن چیست؟

علائم خرابی باتری خودرو و راه‌های تشخیص آن چیست؟

باتری خودرو یکی از عناصر اساسی برای راه‌اندازی موتور و تأمین انرژی برق مورد نیاز سیستم‌های الکتریکی خودرو می‌باشد. در صورتی که باتری به‌درستی کار نکند یا خراب شود، می‌تواند باعث اختلال در عملکرد خودرو شود. در این مقاله به بررسی علائم و نشانه‌های خرابی باتری خودرو و نحوه تشخیص آن خواهیم پرداخت.
باتری‌ها دستگاه‌هایی هستند که انرژی شیمیایی را به انرژی الکتریکی تبدیل می‌کنند. باتری‌ها در انواع مختلف و با فناوری‌های متفاوت ساخته می‌شوند که هرکدام دارای مزایا و معایب خود میباشند. عمر مفید یک باتری به عوامل زیادی بستگی دارد که از جمله می‌توان به نوع باتری، نوع الکترولیت، نوع فلزات، نوع واکنش شیمیایی، نوع کاربرد، نوع شارژ، شرایط آب و هوایی، شرایط رانندگی، نگهداری و تعمیر و نظافت اشاره کرد.
به‌صورت کلی متوسط عمر مفید باتری‌ها حدود ۲ تا ۵ سال میباشد اما درواقع این عدد ممکن است با توجه به شرایط فوق کمتر یا بیشتر شود.
باتری‌ها را می‌توان بر اساس نوع الکترولیت، نوع فلزات، نوع واکنش شیمیایی و نوع کاربرد به گروه‌های مختلف تقسیم کرد.

دو نوع اصلی باتری وجود دارد: باتری‌های اسیدی (غیرخشک) و باتری‌های اتمی (خشک)

باتری‌های اسیدی یا غیرخشک

باتری‌های اسیدی یا غیرخشک، باتری‌هایی هستند که الکترولیت آن‌ها به‌صورت مایع است. این باتری‌ها معمولاً از صفحات سرب و محلول اسید سولفوریک تشکیل شده‌اند. همچنین دارای قدرت زیاد، قابل شارژ و قابل تعمیر هستند. اما عمر آن‌ها کوتاه است و نگهداری آن‌ها نیاز به چک کردن و پر کردن سطح الکترولیت با آب مقطر دارد. باتری‌های اسیدی-سربی یکی از نمونه‌های شناخته‌شده از باتری‌های اسیدی هستند. این باتری‌ها از دو قطب مثبت و منفی تشکیل شده‌اند که در داخل محلول اسیدی قرار گرفته‌اند.

باتری‌های اتمی یا خشک

باتری‌های اتمی یا خشک، باتری‌هایی هستند که الکترولیت آن‌ها به‌صورت جامد یا ژل است. این باتری‌ها معمولاً از صفحات سرب و الکترولیت جامد مثل فایبر شیشه‌ای، ژل مثل سود سولفور، ژل پلیمری یا لیتیوم تشکیل شدهاند. این باتریها دارای عملکرد پایین (deep cycle) هستند که به این معناست که میتوانند تا ۸۰ درصد از ظرفیت خود را در هر بار استفاده مصرف کنند. این باتریها دارای عملکرد بالا، طول عمر زیاد، مقاومت در برابر لرزش و دما و نیاز به نگهداری کم هستند.
تقسیم‌بندی بین باتری‌های اسیدی و اتمی به اصطلاح “خشک” و “غیرخشک” نیز مشتمل بر تفاوت در وجود یا عدم وجود محلول اسیدی در باتری‌هاست.

علائم خرابی باتری خودرو

باتری خودرو یکی از قطعات مهم و حساس است که نقش اساسی در راه‌اندازی و عملکرد موتور و سایر اجزای الکتریکی دارد. اگر باتری خودرو دچار مشکل یا ضعف شود، ممکن است باعث اختلال در کارایی خودرو و یا عدم روشن شدن آن شود. بنابراین، لازم است که نسبت به علائم خرابی باتری خودرو آگاهی یافته و به‌موقع نسبت به رفع آن اقدام نمایید.

برخی از علائم خرابی باتری خودرو عبارت‌اند از:

• استارت نخوردن یا دیر روشن شدن موتور

این مورد یکی از شایع‌ترین و مشخص‌ترین علائم خرابی باتری خودرو است. زیرا باتری مسئول تأمین جریان الکتریکی لازم برای روشن کردن موتور است. اگر باتری ضعیف یا تخلیه‌شده باشد، نمی‌تواند جریان کافی را به استارت و سپس به شمع‌ها بفرستد و درنتیجه موتور روشن نخواهد شد. در این حالت، ممکن است صدای کلیک شنیده شود یا هندل خودرو به‌سختی حرکت کند.

صرافی toobit

صرافی bitunix

• ضعف در نور چراغ‌ها

باتری همچنین منبع تغذیه چراغ‌های جلو، عقب، داخل و داشبورد خودرو است. اگر باتری ضعیف شده باشد، نمی‌تواند ولتاژ لازم را به چراغ‌ها بدهد و در نتیجه نور آن‌ها کم شده و تار می‌شود.

• ضعف در صدای سوئیچهای الکترونیکی

علاوه بر این، باتری منبع تغذیه سوئیچهای الکترونیکی مانند کولر، پخش‌کننده، شیشه بالابر و … است. اگر باتری ضعیف شده باشد، نمیتواند جریان کافی را به این قطعات بفرستد و درنتیجه صدای آن‌ها کم شده و ضعیف میشود.

• ضعف در عملکرد کامپیوتر خودرو

باتری یک منبع تغذیه کامپیوتر خودرو است که کارکرد موتور، سامانههای تزریق سوخت، سامانههای ضد قفل ترمز (ABS)، سامانههای کنترل پایداری (ESP) و … را کنترل میکند. اگر باتری ضعیف شده باشد، نمیتواند ولتاژ مورد نیاز کامپیوتر را تأمین کند و درنتیجه عملکرد کامپیوتر دچار اختلال میشود. این امر ممکن است باعث روشن شدن چراغ هشدارهای داشبورد شود.

• تغییر رنگ نشانگر باتری

برخی از باتری‌های خودرو دارای یک نشانگر رنگ هستند که وضعیت شارژ آن‌ها را نشان می‌دهند. این نشانگر معمولاً در قسمت بالای باتری قابل مشاهده است. رنگ سبز نشانگر باتری سالم، رنگ زرد نشانگر باتری ضعیف و رنگ سیاه نشانگر باتری خراب است.

• بوی ترش یا تخم‌مرغ فاسد

این بو ممکن است نشان‌دهنده این باشد که باتری در حال اتلاف گاز هیدروژن است و ممکن است منجر به انفجار شود. این اتفاق معمولاً زمانی رخ می‌دهد که باتری بیش از حد شارژ شده یا دچار اتصال کوتاه شده باشد.

• پلاستیک بادکرده یا ترک‌خورده

این حالت ممکن است نشان‌دهنده این باشد که باتری دچار گرم شدن زیاد یا فشار زیاد شده باشد. این مسئله ممکن است به خاطر عدم تطابق ولتاژ باتری و خودرو، عدم تعادل سلول‌های باتری، عدم تهویه مناسب یا عوامل جوی باشد.

• ساییدگی یا زنگ‌زدگی ترمینال‌ها

ترمینال‌های باتری نقطه‌ای هستند که سیم‌های الکتریکی به آن‌ها وصل می‌شوند. اگر ترمینال‌ها ساییده یا زنگ‌زده شوند، ممکن است جریان الکتریکی به خودرو قطع شود یا کاهش یابد. این مسئله معمولاً به خاطر رطوبت، نمک، آب و هوای سرد یا عدم نصب صحیح باتری رخ می‌دهد.

• باتری در هوای سرد استارت نمیخورد

واکنش‌های شیمیایی که درون باتری جهت تولید و ذخیره نیروی الکتریسیته رخ می‌دهند، در مواجه با هوای سرد دچار کاهش سرعت می‌شوند. درنتیجه منجر به بد استارت نخوردن میشود. از طرف دیگر ظرفیت باتری در دماهای پایین نیز کمتر از گذشته خواهد شد. در دمای انجماد حدود ۲۰ درصد از ظرفیت باتری نسبت به حالت نرمال و هنگامی که دما به منفی ۳۰ درجه سانتی‌گراد می‌رسد حدود ۵۰ درصد از ظرفیت باتری نسبت به حالت نرمال کاسته می‌شود.
باتری خودرو یکی از قطعات مهم و حساس است که نقش اساسی در راه‌اندازی و عملکرد موتور و سایر اجزای الکتریکی دارد. اگر باتری خودرو دچار ضعف یا خرابی شود، ممکن است باعث اختلال در کارایی خودرو و یا عدم روشن شدن آن شود. بنابراین، لازم است که نسبت به علائم خرابی باتری خودرو آگاهی یافته و به‌موقع نسبت به رفع آن اقدام نمایید.

علائم حتمی خرابی باتری خودرو

چندین علامت می‌توانند نشان دهند که باتری خودرو صد در صد خراب است. برخی از این علائم عبارت‌اند از:

• قبل از روشن شدن موتور هیچ چراغ، گیج، چراغهای خطر یا برق روشن نمیشوند
  این علامت نشان می‌دهد که باتری کاملاً تخلیه شده است و هیچ جریان الکتریکی را به خودرو منتقل نمی‌کند. در این حالت، باید از کابلهای اتصال ساز (باتری به باتری کردن خودرو) استفاده کنید تا روشن شود.
• باتری ماشین به 3-5 روز یا بیشتر به اتصال باتری به باتری نیاز دارد
  این علامت نشان میدهد که باتری دچار کاهش ظرفیت شده است و نمیتواند شارژ کافی را حفظ کند. در این حالت، باتری را باید تعویض کنید.
• در هنگام خاموشی موتور با استفاده 15-30 دقیقه توسط رادیو و سایر تجهیزات، باتری خراب می¬شود
  این علامت نشان میدهد که باتری دچار هرز جاری شده است و جریان الکتریکی را به‌صورت غیرطبیعی مصرف میکند. در این حالت، باید عامل هرز جاری را پیدا کرده و برطرف کنید.
• چراغ آلترناتور رو به خرابی رفته است و در نتیجه هنگام روشن شدن، قطعات خودرو کمی تکان میخورند
  این علامت نشان می‌دهد که آلترناتور (سازنده جریان الکتروسکل) کار نمی‌کند و نمی‌تواند باتری را شارژ کند. در این حالت، آلترناتور باید بازدید و تعمیر یا تعویض شود.

نحوه تشخیص خرابی باتری:

• آزمایش جریان برق
  با استفاده از یک تستر باتری یا آزمایشگاه خودرو، جریان برق موجود در باتری را بررسی کنید. اگر جریان برق به‌صورت کافی نباشد، باتری ممکن است خراب باشد.
• بررسی وضعیت باتری
  بررسی کنید که آیا باتری دارای زنگ‌زدگی، ترک‌خوردگی یا خوردگی بر روی قطب‌ها است. این نشانه‌ها می‌توانند به خرابی باتری اشاره کنند.
• آزمایش توانایی شارژ
  با استفاده از یک شارژر باتری، توانایی باتری در دریافت و نگه‌داری شارژ را بررسی کنید. اگر باتری به‌طور کامل شارژ نشود یا شارژ خود را در مدت کمی از دست می‌دهد، ممکن است به خرابی دچار شده باشد.
  درنهایت، در صورت تشخیص خرابی باتری، تعمیر یا تعویض باتری ضروری خواهد بود. نگهداری منظم و تست‌های دوره‌ای بر روی باتری می‌تواند منجر به جلوگیری از خرابی‌های ناگهانی و اختلال در عملکرد خودرو شود.

در صورت تشخیص خرابی باتری خودرو چه اقدامی انجام دهیم؟

چندین اقدام می‌توانند پس از مشاهده علائم خرابی باتری خودرو انجام شوند. برخی از این اقدامات عبارت‌اند از:

1.چک کردن ترمینال‌ها و فیوز‌های باتری

ترمینال‌های باتری نقطه‌ای هستند که سیم‌های الکتریکی به آن‌ها وصل می‌شوند. فیوز‌های باتری قطعات کوچک و شفافی هستند که جریان الکتریکی را به سایر قسمت‌های خودرو منتقل می‌کنند. اگر ترمینال‌ها خورده یا شل شوند، یا فیوز‌ها سوخته و یا ضعیف شوند، ممکن است جریان الکتریکی به خودرو قطع شده یا کاهش یابد. در این صورت، باید ترمینال‌های باتری را پاک کرده و محکم نگه دارید و فیوز‌های سوخته را تعویض کنید.

2.شارژ کردن باتری با استفاده از کابلهای اتصال ساز (باتری به باتری)

در صورت تخلیه کامل یا ضعیف شدن باتری، میتوانید با استفاده از کابلهای اتصال ساز (jumper cables) یک باتری دیگر را به باتری خودروی خود وصل کنید و با روشن کردن خودروی دارای باتری سالم، باتری خودروی خود را شارژ کنید.

این روش می‌تواند در مواقع اضطراری مفید باشد تا خودرو را به موتور خودرو دیگری متصل کرده و از انرژی آن برای راه‌اندازی موتور استفاده نمایید.
ابتدا مطمئن شوید که خودروی دیگری که به‌عنوان منبع انرژی استفاده می‌کنید، خاموش باشد. سپس کابل‌های اتصال ساز را آماده کنید. این کابل‌ها دارای دو قطب مثبت (قرمز) و منفی (سیاه) هستند.
سپس خودروی خود و خودروی منبع انرژی را در موقعیت‌های مناسب مقابل یکدیگر قرار دهید. مطمئن شوید که فاصله کافی بین آن‌ها وجود داشته باشد تا هیچ قسمتی از خودروها به یکدیگر برخورد نکند.
در این مرحله کابل مثبت (قرمز) را به قطب مثبت باتری خودروی منبع انرژی و سپس به قطب مثبت باتری خودروی خود وصل کنید. سپس کابل منفی (سیاه) را به قطب منفی باتری خودروی منبع انرژی و سپس به یک نقطه فلزی در محیط خودروی خود وصل کنید (مثلاً به یک قسمت فلزی در موتور یا بدنه خودرو).
حالا خودروی منبع انرژی را روشن کرده و مدتی منتظر بمانید تا انرژی به باتری خودروی شما منتقل شود. سپس موتور خودروی خود را راه‌اندازی کنید. بعد از موفقیت‌آمیز بودن راه‌اندازی، کابل‌های اتصال ساز را عکس مرحله اول جدا کنید، یعنی ابتدا کابل منفی را و سپس کابل مثبت را جدا کنید.
توجه داشته باشید که شارژ کردن باتری با کابل‌های اتصال ساز فقط به‌عنوان یک راه‌حل اضطراری میباشد.

3.شارژ کردن باتری با استفاده از شارژر باتری

در صورت دسترسی به یک شارژر باتری (battery charger)، میتوانید باتری خودروی خود را از خودرو جدا کنید و آن را به شارژر وصل کنید. شارژر باتری یک دستگاه الکترونیکی است که با اتصال به برق شهری، باتری را شارژ میکند. در هنگام انجام این عمل، باید دقت کنید که قبل از جدا کردن باتری، خودرو را خاموش کنید و همچنین قطبهای مثبت (+) و منفی (-) را به‌درستی به شارژر متصل کنید.

4.تعویض باتری با یک باتری جدید

در صورتی که باتری خودروی شما دچار کاهش ظرفیت یا خرابی کامل شده باشد، باید آن را تعویض کنید. برای این کار، باید یک باتری جدید با ولتاژ، آمپر و ابعاد مناسب برای خودروی خود تهیه کنید. سپس، باید باتری قدیمی را از خودرو جدا کرده و باتری جدید را به‌جای آن نصب کنید. در هنگام انجام این عمل، باید دقت کنید که قبل از جدا کردن یا نصب باتری، خودرو را خاموش کنید و همچنین قطبهای مثبت (+) و منفی (-) را به‌درستی به سیمهای الکتریکی متصل کنید.

سخن پایانی

باتری‌های خودرو عناصر حیاتی در تأمین انرژی و عملکرد خودروها هستند. با نگهداری منظم، شارژ مناسب و تعویض به‌موقع باتری‌ها می‌توانید از دسترسی به عمر مفید و عملکرد بهینه خودرو لذت برده و از مشکلات ناگهانی جلوگیری کنید. با رعایت نکات مربوط به باتری‌ها، می‌توانید تجربه رانندگی بهتری داشته باشید.

بیشتر بخوانید: استارت نخوردن خودرو– معرفی خودروهای برقی– معرفی خودروهای هیبریدی