سیستم خنک‌کننده یکی از مهمترین اجزای خودروهاست که نقش بسیار حیاتی در حفظ عملکرد بهینه موتورها بازی می‌کند. یکی از خودروهایی که از این سیستم بهره‌مند است، “کوییک” است. یکی از عناصر مهم در سیستم خنک‌کاری خودرو، فن‌ها هستند. در این مقاله به بررسی انواع فن‌های مختلف در خودروها، به ویژه در کوییک، می‌پردازیم.
کوییک چند تا فن دارد؟
کوییک با سه سیستم خنک‌کننده مجهز است که به تناسب نیازهای مختلف خودرو عمل می‌کنند. این سه فن عبارتند از:
- فن رادیاتور: این فن در جلوی موتور قرار دارد و وظیفه اصلی آن خنک‌کردن مایع خنک‌کننده موتور است. مایع خنک‌کننده، پس از جذب حرارت از موتور، به رادیاتور منتقل می‌شود. فن رادیاتور با حرکت تسمه دینام، جریان هوای محیط را از روی رادیاتور عبور داده و حرارت جمع‌آوری‌شده در مایع خنک‌کننده را از بین میبرد.
- فن کولر: این فن در داخل کابین قرار دارد و وظیفه آن خنک‌کردن کولر هوای داخل خودرو است. با حرکت موتور کولر، این فن جریان هوای سرد را به کابین هدایت می‌کند و در نتیجه دمای داخل خودرو را کاهش می‌دهد.
- فن گیربکس: بیشتر موارد، کوییک به یک فن اضافی سوم نیز مجهز است که به نام فن گیربکس شناخته می‌شود. این فن معمولاً در زیر خودرو قرار گرفته و وظیفه خنک‌کردن گیربکس را بر عهده دارد. با حرکت موتور گیربکس، این فن جریان هوای لازم برای خنک‌کردن سیستم گیربکس را ایجاد می‌کند، که به حفظ عملکرد بهینه و دوام این بخش از خودرو کمک می‌کند. گیربکس‌های اتوماتیک مانند موتور نیاز به سیستم خنک کننده دارند و بدون آن عملکردش مختل خواهد شد.
پروانه یا فن رادیاتور
پروانه یا فن خودرو، جزئی اساسی از سیستم خنک‌کاری موتور می‌باشد. این قطعه به عنوان پروانه‌ی هواکش نیز شناخته می‌شود و در جلوی موتور قرار گرفته است. تا حدی که به آن پروانه موتور یا پروانه رادیاتور نیز اطلاق می‌شود. این پروانه یا فن خودرو با دو نوع اصلی عمل می‌کند:
- فن مکانیکی: این نوع فن از دسته مکانیکی بوده و از جریان تسمه دینام به حرکت در می‌آید. البته، استفاده از این نوع فن در حال حاضر به دلیل منسوخ شدن، کاهش یافته و جای خود را به فن‌های برقی داده است.
- فن برقی: فن برقی یا پروانه برقی، قسمت اصلی از سیستم خنک‌کاری الکتریکی خودرو را تشکیل می‌دهد. این نوع فن با اجزای الکتریکی خود از قبیل موتور فن، رله فن، و یونیت فن در بخش الکتریکی سیستم خنک‌کاری جای می‌گیرد.
وظیفه فن یا پروانه در سیستم خنک‌کاری:
سیستم خنک‌کاری در خودرو، وظیفه اصلی تأمین دمای بهینه و مناسب برای کار موتور را بر عهده دارد. این سیستم به دو دسته مهم تقسیم می‌شود: مکانیکی و الکتریکی.
- مکانیکی: این بخش شامل واتر پمپ، ترموستات، شلنگ‌ها، کانال‌های مدار آب، رادیاتور و درب آن می‌شود. آب با جریان در این مسیرها دمای بلوک و اجزای مختلف موتور را کاهش می‌دهد و سپس به رادیاتور باز می‌گردد.
- الکتریکی: این بخش شامل فن یا پروانه، موتور فن، رله فن و یونیت فن است. فن یا پروانه نقش اصلی در تأمین هوای محیطی جهت خنک‌کردن رادیاتور و در نتیجه کاهش دمای آب موتور را دارد.
با توجه به اینکه بخشی از گرمای تولید شده در موتور از طریق اگزوز خارج می‌شود و بخش دیگر در بدنه موتور باقی مانده، سیستم خنک‌کاری با انتقال مایع خنک‌کننده به اطراف بلوک سیلندر و جلوی رادیاتور، دمای موتور را کاهش داده و به حفظ عملکرد بهینه آن کمک می‌کند. در این فرآیند، فن یا پروانه نقش حیاتی به عهده دارد؛ زیرا با دمنده کردن هوای محیط، اطراف رادیاتور را به اندازه کافی خنک می‌کند و در نتیجه، موتور قادر به عملکرد بهتر و پایدارتر خود می‌باشد.
بدون وجود فن یا پروانه، امکان تخلیه حرارت از رادیاتور به نحو کامل از دست می‌رود و سیستم خنک‌کاری عملکرد بهینه خود را از دست می‌دهد. بنابراین، اهمیت این قطعه در حفظ کارایی و عملکرد مطلوب سیستم خنک‌کاری خودرو بسیار حائز اهمیت است.
علائم خرابی فن
علائم خرابی فن در سیستم موتور خودرو می‌تواند نشانه‌های مختلفی داشته باشد که نیاز به بررسی و تعمیر دارد. برخی از این علائم عبارتند از:
- از کار افتادن فن: در صورتی که فن کاملاً از کار افتاده باشد و در حین رانندگی ناپایداری حاصل شود، این ممکن است نشانه خرابی موتور یا مشکل در سیستم برقی باشد.
- ضعیف شدن عملکرد فن: اگر فن عملکرد آن را به صورت ضعیف‌تری اجرا کند، این ممکن است به علت خرابی در موتور فن یا کاهش توان موتور باشد.
- بالا بودن دمای موتور با وجود کار کردن فن: اگر فن فعال است اما دمای موتور همچنان بالا باقی مانده، این ممکن است نشانه خرابی موتور فن یا عدم انتقال حرارت بهینه باشد.
- شنیدن صداهای اضافی و احساس ارتعاشات غیر طبیعی: هر صدای ناشی از ارتعاشات یا نویز غیرمعمول از سیستم فن، ممکن است به خرابی یا عدم تعادل در موتور اشاره کند.
- روشن شدن چراغ چک خودرو: اگر چراغ چک خودرو روشن شده باشد، این ممکن است به خطاهای مرتبط با سیستم موتور یا سیستم تهویه اطلاع دهد.
دلایل این مشکلات می‌توانند شامل خرابی موتور فن، سنسورهای نقص‌دار، کاهش توان موتور، ورود جسم خارجی به فن، یا اختلالات در سیستم برقی باشند. در هر صورت، بررسی دقیق توسط تعمیرکار متخصص و استفاده از دستگاه‌های تشخیصی می‌تواند به تشخیص و حل مشکل کمک کند.
فن کولر
فن کولر یکی از اجزای اصلی در سیستم خنک‌کننده خودرو است و وظیفه اصلی آن چرخاندن هوا در فضای کابین ماشین را بر عهده دارد. این فن معمولاً بر روی کندانسور یا رادیاتور نصب می‌شود، اما دو حالت مهم در نصب فن کولر وجود دارد:
- نصب جلوتر از رادیاتور: اگر فن کندانسور جلوتر از رادیاتور ماشین نصب شود، فن به گونه‌ای قرار می‌گیرد که هوا را از محیط خارجی مکیده و به سمت سطح کندانسور می‌فرستد. در این حالت، فن به صورت رانشی عمل می‌کند و هوا از جلوی ماشین به داخل مکانیسم کندانسور جاذب می‌شود.
- نصب پشت کندانسور و در مقابل موتور: در صورتی که فن کندانسور در پشت کندانسور و در مقابل موتور نصب شود، هوا را از روی سطح کندانسور مکیده و به سمت موتور هدایت می‌کند. این نوع نصب فن کولر نیز یک روش متداول است و می‌تواند به بهبود عملکرد سیستم خنک‌کننده کمک کند.
در هر دو حالت، فن کولر با چرخاندن هوا در فضای کابین، به خنک‌کردن کندانسور یا رادیاتور کمک می‌کند. این عمل باعث انتقال حرارت از مایع خنک‌کننده موتور یا از هوای داخل کابین می‌شود و در نهایت، به حفظ دمای بهینه در داخل خودرو کمک می‌کند.
کندانسور چیست؟
کندانسور به عنوان یکی از اجزای حیاتی در سیستم تهویه مطبوع خودرو شناخته می‌شود. وظیفه اصلی این قسمت در سیستم تهویه مطبوع، هدایت هوای خنک از دریچه‌های کولر به سمت مسافران خودرو در زمانی که سیستم تهویه مطبوع روشن است، می‌باشد.
کندانسور در واقع یک مبدل حرارتی است که نقش اصلی آن جذب حرارت از خنک‌کننده پیشرانه (کولر) و دفع آن به سمت اتمسفر هوا است. در این فرآیند، حرارت جذب شده از هوای داخل خودرو به وسیله کندانسور به خارج هدایت می‌شود، و این باعث خنک نگه‌داشتن پیشرانه خودرو در حالت مناسب می‌شود.
کندانسور با تخلیه حرارت به محیط خارجی، فرآیند سرمایش هوا را امکان‌پذیر می‌سازد. این عمل باعث تولید هوای خنک می‌شود که سپس از طریق دریچه‌های کولر به داخل فضای کابین تحویل داده می‌شود. به این ترتیب، کندانسور نقش اساسی در ایجاد و حفظ احساس راحتی و خنکی هوای داخل خودرو ایفا می‌کند و برای سیستم تهویه مطبوع خودرو بسیار اهمیت دارد.
فن گیربکس
فن گیربکس، یک عنصر کلیدی در سیستم خنک‌کننده گیربکس خودروها می‌باشد. گیربکس‌های اتوماتیک، هنگام فعالیت و حرکت خودرو، گرمای زیادی تولید می‌کنند. این گرما به وسیله چرخ دنده‌ها به روغن واسکازین یا روغن گیربکس منتقل می‌شود. ماشین‌هایی که از گیربکس اتوماتیک استفاده می‌کنند، معمولاً در هنگام حرکت، صدای بالایی از سوپر فن گیربکس آن‌ها قابل شنیدن است. این سوپر فن‌ها وظیفه خنک‌کردن گیربکس را در ماشین‌های اتومات بر عهده دارند.
گیربکس‌های اتوماتیک به علت فعالیت پیچیده‌تر و تولید گرمای بیشتر نسبت به گیربکس‌های دستی، نیاز به سیستم خنک‌کننده جداگانه برای گیربکس‌های خود دارند. این سیستم خنک‌کننده شامل فن گیربکس است که به منظور کاهش دما و حفظ عملکرد بهینه گیربکس در ماشین‌های اتوماتیک نصب می‌شود.
لازم به ذکر است که در مقابل گیربکس‌های دستی، که در آن‌ها معمولاً از سیستم خنک‌کننده جداگانه برای گیربکس استفاده نمی‌شود، گیربکس‌های اتوماتیک بدون یک سیستم خنک‌کننده کارایی کمتری دارند و عدم استفاده از آن می‌تواند به مختلف مشکلات و نقص‌های در عملکرد گیربکس منجر شود.
نحوه عملکرد خنک کننده گیربکس
سیستم خنک‌کننده گیربکس در یک خودرو نقش حیاتی در حفظ عملکرد بهینه و پایدار گیربکس ایفا می‌کند. عملکرد این سیستم به صورت زیر است:
- تولید گرما در گیربکس: زمانی که خودرو راه اندازی می‌شود و حرکت می‌کند، گیربکس به دلیل فعالیت چرخ دنده‌ها و انتقال نیروی موتور، گرما تولید می‌کند. این گرما به وسیله چرخ دنده‌ها به روغن واسکازین یا روغن گیربکس منتقل می‌شود.
- تشخیص دما توسط سنسورها: سنسورهای نقطه دما در سیستم گیربکس مسئول اندازه‌گیری دما هستند. این سنسورها اطلاعات درباره دمای روغن گیربکس را به واحد کنترل الکترونیکی (ECU) یا کامپیوتر مرکب ماشین ارسال می‌کنند.
- فعال‌سازی رادیاتور گیربکس: هنگامی که دما به حداقل تعیین شده توسط تولیدکننده ماشین نزدیک می‌شود یا اینکه از حداقل مقدار خارج می‌شود، سیستم خنک‌کننده گیربکس فعال می‌شود. این سیستم شامل یک رادیاتور مخصوص گیربکس است.
- تزریق روغن خنک‌کننده به گیربکس: با فعال‌سازی رادیاتور گیربکس، روغن خنک‌کننده به گیربکس تزریق می‌شود. این روغن خنک‌کننده دمای روغن گیربکس را کاهش می‌دهد و در نتیجه، گیربکس و سیستم جعبه دنده خنک می‌شوند.
- پیشگیری از مشکلات: عملکرد صحیح سیستم خنک‌کننده گیربکس به پیشگیری از مشکلاتی همچون فاسد شدن روغن گیربکس و افزایش دمای غیرمجاز کمک می‌کند. در صورتی که دما به حداقل تعیین شده توسط سازنده نزدیک شود، سیستم خنک‌کننده گیربکس خودکار فعال می‌شود و از وارد شدن خودرو به وضعیت خطرناک جلوگیری می‌کند.
در نتیجه، استفاده از سیستم خنک‌کننده گیربکس از ضروریات حفظ عمر و کارایی مطلوب گیربکس در خودروهای مجهز به گیربکس اتوماتیک می‌باشد.
علائم مشکل در فن گیربکس
نشانه‌های مشکل در سیستم خنک‌کننده گیربکس می‌توانند به شما کمک کنند تا از وضعیت سیستم آگاه شوید و در صورت لزوم به تعمیرات یا تنظیمات مورد نیاز بپردازید. در ماشین‌های اتوماتیک، نشانه‌هایی از مشکل در سیستم خنک‌کننده گیربکس ممکن است به شرح زیر باشند:
- چراغ هشدار یا آمپر گیربکس: در برخی از خودروها، یک نشانه هشدار یا یک آمپر گیربکس به شکل آمپر دمای موتور در پشت آینه داشته باشند که دما را به شما نشان می‌دهد. اگر این نشانه روشن شود، این ممکن است نشان‌دهنده مشکل در سیستم خنک‌کننده گیربکس باشد.
- مشاهده در پشت کیلومتر: برخی از خودروها دارای نمایشگر در پشت کیلومتر هستند که ممکن است نشان‌دهنده وضعیت سیستم خنک‌کننده گیربکس باشد. در صورت مشکل، ممکن است این نمایشگر اطلاعات مربوط به دمای گیربکس یا سیستم خنک‌کننده را نشان دهد.
در صورت مشاهده هر یک از این نشانه‌ها، توصیه می‌شود به یک تعمیرگاه معتبر مراجعه کرده و سیستم خنک‌کننده گیربکس را بررسی و تعمیر کنید تا از ایمنی و کارایی خودرو مطمئن شوید. همچنین، تغییرات در دما یا عملکرد گیربکس نیز ممکن است نشانه مشکلات در سیستم خنک‌کننده باشد که نیاز به بررسی دارد.
بررسی با دستگاه دیاگ
در سرویس‌های دوره‌ای یا تعمیرگاه‌ها، دستگاه‌های دیاگنوستیک مورد استفاده قرار می‌گیرند. با این دستگاه‌ها می‌توان سیستم‌های مختلف خودرو را بررسی کرد. اگر مشکلی در سیستم خنک‌کننده گیربکس وجود داشته باشد، اطلاعات مربوط به آن در دیاگنوستیک ثبت خواهد شد.
سوالات متداول
1.آیا تمام خودروها از فن‌های مختلف برای خنک‌کاری استفاده می‌کنند؟
بله، اکثر خودروها از فن‌های مختلف برای خنک‌کاری موتور، کولر، و گیربکس استفاده می‌کنند.
2.چرا فن رادیاتور در سیستم خنک‌کاری اهمیت دارد؟
فن رادیاتور با ایجاد جریان هوایی بر روی رادیاتور، حرارت جمع‌آوری‌شده از موتور را به محیط خودرو انتقال می‌دهد و برای حفظ دمای بهینه موتور ضروری است.
3.چگونه فن کولر به بهبود کیفیت هوای داخل خودرو کمک می‌کند؟
فن کولر با ایجاد هوای خنک و تازه، در سیستم تهویه مطبوع خودرو نقش اساسی در بهبود کیفیت هوای داخلی ایفا می‌کند.
4.چرا فن گیربکس برای گیربکس خودرو اهمیت دارد؟
فن گیربکس با خنک‌کردن گیربکس، از ساییدگی و آسیب به اجزای مهم گیربکس جلوگیری می‌کند و به بهبود عملکرد و عمر مفید گیربکس کمک می‌کند.
5.آیا استفاده از فن‌های برقی رایج‌تر از فن‌های مکانیکی است؟
بله، اکثراً در این روزها، خودروها از فن‌های برقی به جای فن‌های مکانیکی استفاده می‌کنند زیرا فن‌های برقی بهینه‌تر و کارآمدتر هستند.
6.آیا فن‌ها تنها در حین حرکت خودرو فعال می‌شوند؟
خیر، فن‌ها حتی در حالت خاموش بودن خودرو نیز ممکن است به طور خودکار فعال شوند تا دمای موتور را کنترل کنند.
7.چگونه مشکلات فن‌ها تشخیص داده و رفع می‌شوند؟
در صورتی که فن‌ها به درستی کار نکنند، با استفاده از دستگاه‌های تشخیصی در سرویس ماشین، مشکلات را تشخیص داده و تعمیر می‌شوند.
8.آیا فن‌ها در همه شرایط آب و هوایی به یکسان عمل می‌کنند؟
نه، فن‌ها با توجه به شرایط آب و هوایی ممکن است سرعت یا زمان فعالیت خود را تغییر دهند تا به بهینه‌ترین خنک‌کاری برسند.
9.آیا خودروهای دستی نیاز به سیستم خنک‌کننده گیربکس دارند؟
بله، گیربکس‌های هر دسته خودرویی، به خصوص گیربکس‌های اتوماتیک، به سیستم خنک‌کننده نیاز دارند تا از افت حرارت جلوگیری شود.
10. چگونه می‌توان از خرابی‌های محتمل در فن‌ها پیشگیری کرد؟
حفظ تعادل در فشار لاستیک‌ها، تعویض منظم روغن موتور و چک کردن دوره‌های سرویس ماشین، به پیشگیری از خرابی‌های محتمل در فن‌ها کمک می‌کند.
سخن پایانی
سیستم خنک‌کننده در “کوییک” با بهره‌گیری از این سه فن مهم، به طور کامل از خود نشان می‌دهد و نقش حیاتی در حفظ عمر و عملکرد بهینه خودرو ایفا می‌کند. این فن‌ها با هماهنگی بالا و عملکرد بهینه، به کوییک این امکان را می‌دهند که در شرایط مختلف، همواره با کارایی بالا و بهینه عمل کند و تجربه رانندگی را برای کاربران بهبود بخشد.
ممنون که تا پایان مقاله “کوییک چند تا فن دارد” همراه ما بودید.
بیشتر بخوانید:
- آیا کوییک مانیتور دارد؟
- مشکلات فنی کوییک
- صندوق ماشین کوییک از کجا باز می شود؟
- باتری کوییک چند آمپر است
- توان موتور کوییک چند اسب بخار است؟
- چراغ مه شکن کوییک چطور روشن می شود؟
- چه روغن موتوری برای کوییک مناسبه؟ | راهنمایی بر اساس برندها
- بخاری کوییک چطور روشن می‌شود؟
