علت کشیدن فرمان خودرو به یک سمت چیست؟

خواندن این مطلب 8 دقیقه زمان میبرد

علت کشیدن فرمان خودرو به یک سمت چیست؟، کشیده شدن فرمان خودرو به یک سمت یکی از مشکلات آزاردهنده و بالقوه خطرناک در رانندگی است که بسیاری از رانندگان حداقل یک بار با آن مواجه شده‌اند. وقتی خودرو در جاده صاف به طور خودکار به چپ یا راست منحرف می‌شود و برای مستقیم نگه داشتن مسیر نیاز به فشار مداوم روی فرمان دارید، این علامت نشان‌دهنده عدم تعادل در سیستم‌های چرخ‌ها، جلوبندی، تعلیق یا ترمز است.

این مشکل اغلب به دلایل ساده‌ای مانند تفاوت فشار باد لاستیک‌ها یا نامیزان بودن زوایای چرخ‌ها رخ می‌دهد، اما گاهی نیز ناشی از خرابی قطعات مهم‌تر مانند کمک فنرها، سیبک‌ها یا کالیپر ترمز است. در جاده‌های ایران که پر از چاله، دست‌انداز و ناهمواری هستند، این مسئله بسیار شایع است و می‌تواند منجر به ساییدگی سریع و ناهموار لاستیک‌ها، افزایش مصرف سوخت، کاهش کنترل خودرو و حتی خطر تصادف شود.

تشخیص زودهنگام و رفع این مشکل نه تنها ایمنی رانندگی را افزایش می‌دهد، بلکه از هزینه‌های سنگین تعمیر قطعات آسیب‌دیده جلوگیری می‌کند. در این مقاله به بررسی جامع دلایل کشیده شدن فرمان به یک سمت، روش‌های تشخیص، تعمیر و نکات پیشگیری می‌پردازیم تا رانندگان بتوانند با شناخت بهتر، خودرو خود را در شرایط ایمن و بهینه نگه دارند.

فهرست مطالب:

علت کشیدن فرمان خودرو به یک سمت چیست؟
تشخیص و عیب‌یابی کشیده شدن فرمان به یک سمت
تعمیر، هزینه‌ها و پیشگیری از کشیده شدن فرمان

علت کشیدن فرمان خودرو به یک سمت چیست؟

کشیده شدن فرمان به یک سمت یکی از مشکلات رایج در خودروها است که می‌تواند ایمنی رانندگی را به خطر بیندازد. وقتی فرمان را رها می‌کنید و خودرو به طور خودکار به چپ یا راست منحرف می‌شود، یا حتی هنگام نگه داشتن فرمان نیاز به نیروی مداوم برای مستقیم نگه داشتن مسیر دارید، این علامت نشان‌دهنده عدم تعادل در سیستم چرخ‌ها، تعلیق یا ترمز است.

این مشکل اغلب به دلیل سایش قطعات، تنظیم نادرست یا ضربه به جلوبندی ایجاد می‌شود و اگر نادیده گرفته شود، می‌تواند منجر به ساییدگی ناهموار لاستیک‌ها، افزایش مصرف سوخت و حتی حوادث شود. در خودروهای ایرانی مانند پراید، پژو یا سمند، به دلیل شرایط جاده‌های ناهموار و چاله‌ها، این مسئله شایع‌تر است. تشخیص زودهنگام و تعمیر آن هزینه کمی دارد، اما تأخیر می‌تواند به خرابی‌های گران‌تر منجر شود. در ادامه، مهم‌ترین دلایل را به تفکیک بررسی می‌کنیم:

تنظیم نبودن باد لاستیک‌ها (شایع‌ترین دلیل): اگر فشار باد لاستیک‌های محور جلو (یا حتی عقب) نابرابر باشد، لاستیکی که باد کمتری دارد مقاومت غلتشی بیشتری ایجاد می‌کند و خودرو به سمت همان لاستیک کشیده می‌شود. این مشکل ساده اما بسیار رایج است و با چک هفتگی باد لاستیک‌ها (طبق توصیه سازنده، معمولاً ۳۰-۳۵ psi) قابل پیشگیری است.
تنظیم نبودن زوایای چرخ (Alignment): نامیزان بودن زوایای کمبر، کستر یا تواین باعث می‌شود چرخ‌ها در جهت‌های متفاوت تمایل به حرکت داشته باشند. این مسئله اغلب پس از برخورد با چاله، جدول یا دست‌انداز ایجاد می‌شود و منجر به کشش مداوم فرمان می‌گردد.
ساییدگی ناهموار تایرها: اگر یکی از لاستیک‌ها به دلیل عدم جابه‌جایی منظم (روتیت) یا مشکلات alignment بیشتر ساییده شده باشد، خودرو به سمت تایر فرسوده‌تر کشیده می‌شود.
بالانس نبودن چرخ‌ها: عدم بالانس باعث لرزش در سرعت بالا می‌شود، اما در موارد شدید به کشیدن فرمان نیز منجر می‌گردد، زیرا وزن چرخ‌ها نامتوازن است.
ایراد ساختاری تایر (Conicity): برخی لاستیک‌ها به دلیل نقص تولیدی ساختار مخروطی دارند و خودرو را به یک سمت می‌کشند.

در بخش سیستم تعلیق و جلوبندی:

خرابی کمک فنرها: فرسودگی کمک‌ها باعث عدم ثبات خودرو در دست‌اندازها یا شتاب/ترمز می‌شود و تمایل به یک سمت ایجاد می‌کند.
لقی یا خرابی قطعات جلوبندی: سیبک‌ها، بوش طبق‌ها یا میل تعادل اگر لق باشند، زاویه چرخ‌ها را حین حرکت تغییر می‌دهند.
خرابی بلبرینگ چرخ: افزایش اصطکاک در یک چرخ باعث کشش به همان سمت می‌شود.

در سیستم ترمز (معمولاً هنگام ترمزگیری):

گیر کردن کالیپر ترمز: اگر پیستون کالیپر به عقب برنگردد، لنت مداوم با دیسک تماس دارد و خودرو به سمت چرخ درگیر کشیده می‌شود.
خرابی دیسک یا لنت: تاب برداشتن دیسک یا تمام شدن ناهموار لنت‌ها نیروی ترمز را نامتعادل می‌کند.
چرب شدن دیسک: نشت روغن یا گریس روی دیسک اصطکاک را کاهش داده و خودرو به سمت مخالف می‌کشد.

برای تشخیص، ابتدا باد لاستیک‌ها را چک کنید، سپس به جلوبندی‌ساز برای میزان فرمان و بالانس مراجعه نمایید. هزینه میزان فرمان حدود ۲۰۰-۵۰۰ هزار تومان و تعویض قطعات جلوبندی بسته به قطعه متفاوت است. پیشگیری با چک دوره‌ای (هر ۱۰ هزار کیلومتر) و رانندگی آرام در جاده‌های ناهموار بهترین راه است.

تشخیص و عیب‌یابی کشیده شدن فرمان به یک سمت

کشیده شدن فرمان به یک سمت می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد و تشخیص دقیق آن نیازمند بررسی گام‌به‌گام است تا از تعمیرهای غیرضروری و هزینه‌های اضافی جلوگیری شود. در این بخش به روش‌های عملی تشخیص در خانه و تعمیرگاه، ابزارهای لازم و نکات مهم برای عیب‌یابی دقیق می‌پردازیم.

بررسی اولیه در منزل و علائم همراه

اولین گام در تشخیص، مشاهده دقیق رفتار خودرو است. راننده باید در یک جاده صاف و مستقیم، فرمان را برای چند ثانیه رها کند و ببیند خودرو به کدام سمت منحرف می‌شود. اگر کشش فقط در سرعت‌های خاص یا هنگام ترمزگیری رخ دهد، احتمال مشکل در سیستم ترمز بیشتر است. بررسی باد لاستیک‌ها با گیج فشار باد ضروری است؛ تفاوت حتی ۵ psi بین لاستیک‌های یک محور می‌تواند باعث کشش شود.

همچنین، نگاه کردن به الگوی سایش تایرها مفید است؛ اگر سایش داخلی یا خارجی یک لاستیک بیشتر باشد، نشان‌دهنده نامیزان بودن زوایای چرخ است. داغ شدن بیش از حد یک چرخ پس از رانندگی (با لمس احتیاطی دیسک یا رینگ) می‌تواند نشانه گیر کردن کالیپر ترمز باشد. در نهایت، اگر کشش با لرزش فرمان در سرعت بالا همراه باشد، بالانس نبودن چرخ‌ها محتمل است.

استفاده از ابزارهای تعمیرگاهی برای تشخیص دقیق

در تعمیرگاه‌های حرفه‌ای، از دستگاه تنظیم زوایای چرخ سه‌بعدی یا لیزری استفاده می‌شود که زوایای کمبر، کستر و تواین را دقیق اندازه‌گیری می‌کند. اگر این زوایا خارج از محدوده استاندارد سازنده باشد، نیاز به میزان فرمان وجود دارد. دستگاه بالانس دینامیک چرخ‌ها نیز برای چک توزیع وزن به کار می‌رود.

برای سیستم ترمز، مکانیک‌ها دیسک‌ها را برای تاب‌دار بودن بررسی می‌کنند و کالیپرها را برای حرکت آزاد پیستون تست می‌نمایند. گاهی اوقات، بلند کردن خودرو روی جک و چرخاندن دستی چرخ‌ها برای احساس مقاومت غیرعادی (مانند خرابی بلبرینگ یا گیر کردن ترمز) انجام می‌شود. در خودروهای مدرن‌تر، اتصال دستگاه دیاگ می‌تواند کدهای خطای مرتبط با ABS یا سیستم کنترل پایداری را نشان دهد که گاهی به کشش فرمان مربوط است.

تمایز بین دلایل مختلف بر اساس شرایط بروز مشکل

تشخیص دقیق نیازمند توجه به شرایط بروز مشکل است. اگر کشش مداوم در همه سرعت‌ها و بدون ترمز وجود داشته باشد، معمولاً به لاستیک‌ها یا جلوبندی مربوط می‌شود. اما اگر فقط هنگام ترمزگیری شدید رخ دهد، سیستم ترمز مقصر است. کشش متناوب یا پس از عبور از دست‌اندازها اغلب به کمک فنرها یا قطعات لقی جلوبندی اشاره دارد. در جاده‌های شیب‌دار، اگر خودرو به سمت پایین شیب کشیده شود، ممکن است طبیعی باشد، اما در جاده صاف غیرعادی است. این تمایزها کمک می‌کند تا بدون باز کردن بی‌مورد قطعات، به ریشه مشکل برسیم.

تعمیر، هزینه‌ها و پیشگیری از کشیده شدن فرمان

تعمیر به‌موقع مشکل کشیده شدن فرمان نه تنها ایمنی را افزایش می‌دهد، بلکه از ساییدگی زودرس لاستیک‌ها و قطعات جلوبندی جلوگیری می‌کند. در این بخش به روش‌های تعمیر رایج، هزینه‌های تقریبی و نکات کلیدی پیشگیری پرداخته می‌شود.

روش‌های تعمیر بر اساس دلیل اصلی مشکل

اگر مشکل از باد لاستیک‌ها باشد، تنظیم فشار باد کافی است و هزینه‌ای ندارد. برای نامیزان بودن زوایا، میزان فرمان با دستگاه انجام می‌شود که چرخ‌ها را به موقعیت استاندارد برمی‌گرداند. در موارد ساییدگی ناهموار تایر، جابه‌جایی چرخ‌ها (روتیت) یا تعویض لاستیک لازم است.

گیر کردن کالیپر ترمز معمولاً با تمیز کردن، گریس‌کاری یا تعویض پیستون و کاسه‌نمد حل می‌شود؛ در موارد شدید، تعویض کامل کالیپر ضروری است. خرابی کمک فنرها یا سیبک‌ها نیاز به تعویض قطعه دارد که همراه با میزان فرمان مجدد انجام می‌گیرد. بلبرینگ چرخ معیوب نیز باید فوراً تعویض شود تا از آسیب به توپی چرخ جلوگیری گردد. پس از هر تعمیر، تست رانندگی برای تأیید رفع مشکل الزامی است.

هزینه‌های تقریبی تعمیر در بازار ایران

در سال ۱۴۰۴، هزینه میزان فرمان و بالانس چهار چرخ حدود ۵۰۰ هزار تا ۱ میلیون تومان است. تعویض یک جفت کمک فنر جلو بین ۳ تا ۶ میلیون تومان (بسته به برند) هزینه دارد. تعمیر یا تعویض کالیپر ترمز برای یک سمت حدود ۲ تا ۴ میلیون تومان است. تعویض سیبک یا بوش طبق‌ها هر کدام حدود ۱ تا ۲ میلیون تومان به علاوه اجرت است. تعویض بلبرینگ چرخ حدود ۱.۵ تا ۳ میلیون تومان هزینه دارد.

اگر مشکل ساده مانند باد لاستیک یا بالانس باشد، هزینه زیر ۵۰۰ هزار تومان خواهد بود، اما تعمیرهای جلوبندی کامل ممکن است تا ۱۰ میلیون تومان یا بیشتر برسد. استفاده از قطعات اصلی یا برندهای معتبر مانند KYB برای کمک یا Monroe هزینه را کمی افزایش می‌دهد اما دوام بیشتری دارد.

نکات پیشگیری و نگهداری طولانی‌مدت

برای پیشگیری، چک ماهانه باد لاستیک‌ها و بررسی ظاهری سایش آن‌ها ضروری است. هر ۱۰ هزار کیلومتر میزان فرمان و بالانس چک شود، به‌ویژه پس از برخورد با چاله یا جدول.

جابه‌جایی منظم لاستیک‌ها (هر ۱۰ هزار کیلومتر) سایش یکنواخت ایجاد می‌کند. رانندگی آرام در جاده‌های ناهموار و اجتناب از ترمزهای شدید ناگهانی، فشار روی جلوبندی و ترمز را کاهش می‌دهد. سرویس دوره‌ای ترمزها هر ۲۰ هزار کیلومتر، شامل چک لنت و دیسک، از گیر کردن کالیپر جلوگیری می‌کند. در نهایت، انتخاب لاستیک‌های باکیفیت و مناسب با سایز فابریک خودرو، ثبات بیشتری فراهم می‌آورد و احتمال مشکلات ساختاری تایر را کم می‌کند.

پرسش‌های متداول

چرا فرمان خودرو به یک سمت کشیده می‌شود؟

شایع‌ترین دلایل شامل تفاوت فشار باد لاستیک‌ها، نامیزان بودن زوایای چرخ (alignment)، ساییدگی ناهموار تایرها، گیر کردن کالیپر ترمز، خرابی کمک فنرها یا لقی قطعات جلوبندی مانند سیبک و بوش طبق است.

شایع‌ترین علت کشیدن فرمان چیست؟

تفاوت فشار باد لاستیک‌های محور جلو؛ لاستیکی که باد کمتری دارد مقاومت بیشتری ایجاد می‌کند و خودرو به همان سمت کشیده می‌شود.

اگر فقط هنگام ترمز کردن فرمان کشیده شود، مشکل از کجاست؟

معمولاً از سیستم ترمز است؛ مانند گیر کردن کالیپر، تاب برداشتن دیسک یا تمام شدن ناهموار لنت‌ها در یک سمت.

چگونه در خانه تشخیص دهیم فرمان چرا کشیده می‌شود؟

ابتدا باد چهار لاستیک را با گیج چک کنید، سپس الگوی سایش تایرها را ببینید و پس از رانندگی، داغی چرخ‌ها را لمس کنید (چرخ داغ‌تر ممکن است ترمز گیر کرده داشته باشد).

هزینه میزان فرمان و بالانس چرخ چقدر است؟

در سال ۱۴۰۴، میزان فرمان و بالانس چهار چرخ حدود ۵۰۰ هزار تا ۱ میلیون تومان هزینه دارد، بسته به نوع دستگاه و تعمیرگاه.

آیا کشیده شدن فرمان خطرناک است؟

بله، می‌تواند کنترل خودرو را کاهش دهد، باعث ساییدگی سریع لاستیک شود و در سرعت بالا یا شرایط اضطراری خطر تصادف ایجاد کند.

هر چند وقت یکبار باید میزان فرمان انجام دهیم؟

هر ۱۰ تا ۱۵ هزار کیلومتر یا پس از برخورد شدید با چاله، جدول یا دست‌انداز، و همچنین هنگام تعویض لاستیک‌های جدید.

اگر لاستیک‌ها نو باشند اما فرمان کشیده شود، مشکل چیست؟

احتمالاً نامیزان بودن زوایای چرخ، خرابی جلوبندی (سیبک، کمک فنر) یا مشکل در سیستم ترمز است.

چگونه از کشیده شدن فرمان جلوگیری کنیم؟

باد لاستیک‌ها را ماهانه چک کنید، هر ۱۰ هزار کیلومتر جابه‌جایی و بالانس انجام دهید، در جاده‌های ناهموار آرام برانید و سرویس دوره‌ای جلوبندی و ترمز داشته باشید.