مشکلات خنک‌کاری موتور EF7 چیست؟

خواندن این مطلب 8 دقیقه زمان میبرد

مشکلات خنک‌کاری موتور EF7 چیست؟، موتور EF7 که به عنوان موتور ملی ایران‌خودرو شناخته می‌شود و روی خودروهایی مانند سمند سورن، دنا، دنا پلاس و برخی مدل‌های سمند معمولی نصب شده، یک موتور مدرن ۱.۷ لیتری دوگانه‌سوز است که برای بازدهی بالاتر، دمای کاری بیشتری نسبت به موتورهای قدیمی‌تر مانند XU7 دارد. این ویژگی “گرم‌کار” بودن باعث مصرف سوخت کمتر و آلایندگی پایین‌تر می‌شود، اما در عین حال سیستم خنک‌کاری را بسیار حساس می‌کند.

کوچک‌ترین نقص در این سیستم می‌تواند منجر به افزایش سریع دما، جوش آوردن موتور، کم شدن آب رادیاتور یا حتی آسیب‌های جدی مانند تاب برداشتن سرسیلندر گردد. مشکلات خنک‌کاری EF7 اغلب ریشه در طراحی خاص قطعاتی مانند اویل ماژول، حساسیت به هواگیری و کیفیت متغیر برخی اجزا دارد.

رانندگان این خودروها معمولاً با علائمی مانند شیری شدن ضد یخ، بالا رفتن ناگهانی آمپر آب یا کم شدن مایع بدون نشتی ظاهری مواجه می‌شوند. درک دقیق این مشکلات نه تنها به پیشگیری کمک می‌کند، بلکه از هزینه‌های سنگین تعمیرات اساسی جلوگیری می‌نماید. در این مقاله، به بررسی جامع علل شایع، علائم، روش‌های تشخیص و راه‌حل‌های عملی مشکلات سیستم خنک‌کاری موتور EF7 می‌پردازیم تا صاحبان این خودروها بتوانند با اطمینان بیشتری از موتور ملی استفاده کنند.

فهرست مطالب:

مشکلات خنک‌کاری موتور EF7 چیست؟
تشخیص و عیب‌یابی مشکلات خنک‌کاری موتور EF7
تعمیر و پیشگیری از مشکلات خنک‌کاری موتور EF7

مشکلات خنک‌کاری موتور EF7 چیست؟

موتور EF7 که به عنوان موتور ملی پایه گازسوز شناخته می‌شود و روی خودروهایی مانند سمند سورن، دنا، دنا پلاس و برخی مدل‌های سمند معمولی نصب شده، طراحی پیشرفته‌تری نسبت به موتورهای قدیمی‌تر مانند XU7 دارد. این موتور ذاتاً “گرم‌کار” است، یعنی دمای کاری آن بالاتر (حدود ۹۵ تا ۱۰۵ درجه سلسیوس) تنظیم شده تا بازدهی حرارتی و مصرف سوخت بهتری داشته باشد.

اما همین ویژگی باعث می‌شود سیستم خنک‌کاری آن بسیار حساس باشد و کوچک‌ترین نقص در آن منجر به افزایش سریع دما، جوش آوردن یا حتی آسیب‌های جدی مانند تاب برداشتن سرسیلندر شود. مشکلات خنک‌کاری EF7 اغلب ریشه در طراحی خاص قطعات و کیفیت متغیر برخی اجزا دارد و رانندگان این خودروها معمولاً با علائمی مانند بالا رفتن آمپر آب، کم شدن آب رادیاتور بدون نشتی ظاهری یا چرب شدن مایع خنک‌کننده مواجه می‌شوند.

در ادامه به بررسی دقیق‌تر مشکلات شایع سیستم خنک‌کاری موتور EF7 می‌پردازیم:

اویل ماژول (خنک‌کننده روغن موتور): این قطعه پاشنه آشیل موتور EF7 محسوب می‌شود. اویل ماژول وظیفه خنک کردن روغن موتور با استفاده از مایع خنک‌کننده را دارد و در آن، مسیرهای آب و روغن کنار هم قرار گرفته‌اند. تنها یک سری واشر و اورینگ این دو مایع را از هم جدا می‌کند. با گذشت زمان یا به دلیل کیفیت پایین واشرها، این آب‌بندی خراب می‌شود و آب وارد روغن یا روغن وارد آب می‌گردد. نشانه اصلی آن، شیری رنگ شدن (مثل ارده) مایع خنک‌کننده در منبع انبساط است. این مشکل برخلاف موتورهای پژو، معمولاً از واشر سرسیلندر نیست و مستقیماً به اویل ماژول مربوط می‌شود. اگر زود تشخیص داده نشود، می‌تواند به یاتاقان زدن یا آسیب جدی موتور منجر گردد.
واتر پمپ (پمپ آب): واتر پمپ در EF7 وظیفه گردش قوی مایع خنک‌کننده را دارد. مشکلات آن شامل نشتی از شفت یا پولکی (که باعث کم شدن تدریجی آب می‌شود) و هرزگردی یا شکستن پروانه داخلی است. در حالت دوم، تسمه تایم واتر پمپ را می‌چرخاند اما پروانه حرکت نمی‌کند و آب گردش ندارد، که نتیجه آن جوش آوردن ناگهانی موتور حتی در سرعت‌های پایین است.
ترموستات و درب منبع انبساط: ترموستات اگر در حالت بسته قفل کند، جریان آب به رادیاتور قطع می‌شود و دما در بلوک موتور حبس می‌گردد. این مشکل در چند دقیقه آمپر را به قرمز می‌رساند. همچنین درب منبع انبساط نقش حفظ فشار سیستم را دارد؛ اگر واشر آن خراب باشد، فشار سیستم افت می‌کند، نقطه جوش مایع پایین می‌آید و آب بدون نشتی ظاهری کم می‌شود یا بخار می‌کند.
حساسیت شدید به هواگیری سیستم: مدار خنک‌کاری EF7 پیچیده‌تر است و وجود حتی مقدار کمی هوا (هواگرفتگی) باعث اختلال در گردش می‌شود. پس از هر تعویض مایع خنک‌کننده یا باز کردن مدار، هواگیری کامل ضروری است، در غیر این صورت آمپر بی‌دلیل بالا می‌رود و فن‌ها نمی‌توانند دما را کنترل کنند.
گرفتگی رادیاتور یا رسوب‌گیری: استفاده از آب معمولی به جای ضد یخ مناسب باعث رسوب در لوله‌های رادیاتور و اویل ماژول می‌شود و خنک‌کاری را ضعیف می‌کند. همچنین پره‌های کثیف رادیاتور جریان هوا را کاهش می‌دهد.
واشر سرسیلندر (کمتر شایع): برخلاف باور رایج، واشر سرسیلندر EF7 از نوع MLS (چندلایه فلزی) است و بسیار مقاوم‌تر از واشرهای قدیمی پژو است. این واشر به ندرت می‌سوزد مگر اینکه مشکلات بالا نادیده گرفته شوند و موتور برای مدت طولانی در دمای خیلی بالا کار کند، که در نهایت باعث تاب برداشتن سرسیلندر می‌گردد.

برای پیشگیری، همیشه از ضد یخ باکیفیت (نسبت ۵۰/۵۰) استفاده کنید، سیستم را مرتب هواگیری نمایید، اویل ماژول را در مسافت‌های بالا چک کنید و از جوش آوردن موتور به شدت جلوگیری نمایید. این مشکلات اگر زود تشخیص داده شوند، با هزینه معقول قابل حل هستند، اما بی‌توجهی می‌تواند به تعمیرات اساسی و گران منجر شود.

تشخیص و عیب‌یابی مشکلات خنک‌کاری موتور EF7

مشکلات سیستم خنک‌کاری در موتور EF7 اغلب با علائم تدریجی مانند بالا رفتن آمپر آب یا کم شدن مایع خنک‌کننده ظاهر می‌شوند و تشخیص زودهنگام آن‌ها می‌تواند از آسیب‌های جدی مانند تاب برداشتن سرسیلندر جلوگیری کند. این بخش به روش‌های عملی تشخیص این مشکلات می‌پردازد تا رانندگان بتوانند با ابزارهای ساده یا تخصصی، ریشه مسئله را شناسایی نمایند.

علائم اولیه و هشدارهای داشبورد

یکی از اولین نشانه‌های مشکل در سیستم خنک‌کاری EF7، رفتار غیرعادی آمپر آب است. در این موتور که دمای کاری بالاتری دارد، آمپر معمولاً در محدوده میانی قرار می‌گیرد، اما اگر به طور ناگهانی یا تدریجی به سمت قرمز حرکت کند، نشان‌دهنده اختلال است. رانندگان اغلب گزارش می‌دهند که در ترافیک سنگین یا سربالایی، آمپر سریع بالا می‌رود اما پس از توقف کاهش می‌یابد.

کم شدن مایع خنک‌کننده بدون نشتی ظاهری زیر خودرو نیز شایع است، که می‌تواند به دلیل تبخیر ناشی از افت فشار یا وجود هوا در سیستم باشد. شیری رنگ شدن (چرب شدن) مایع در منبع انبساط، نشانه‌ای مستقیم از خرابی اویل ماژول است و نباید با سوختن واشر سرسیلندر اشتباه گرفته شود. همچنین، روشن شدن چراغ چک موتور یا هشدار دما روی داشبورد، همراه با بوی شیرین ضد یخ سوخته، سرنخ‌های مهمی هستند.

بررسی خارجی و تست‌های ساده خانگی

تشخیص اولیه می‌تواند بدون ابزار پیشرفته انجام شود. ابتدا منبع انبساط را چک کنید؛ اگر مایع شیری یا چرب باشد، اویل ماژول مشکوک است. زیر خودرو را برای نشتی از واتر پمپ یا شیلنگ‌ها بررسی نمایید – نشتی از شفت واتر پمپ اغلب با لکه‌های سبز یا صورتی همراه است.

موتور را درجا روشن کنید و به صدای فن‌ها گوش دهید؛ اگر فن‌ها دیر فعال شوند یا اصلاً کار نکنند، مشکل برقی یا سنسور دما محتمل است. با دست زدن به شیلنگ‌های رادیاتور (پس از خنک شدن موتور)، گردش آب را تست کنید: شیلنگ بالا باید گرم و شیلنگ پایین خنک‌تر باشد؛ اگر هر دو سرد باشند، ترموستات بسته مانده است. درب منبع انبساط را باز کنید و به حباب‌ها نگاه کنید – وجود حباب مداوم نشان‌دهنده هواگیری ناقص یا نفوذ گازهای احتراق است.

استفاده از دستگاه دیاگ و خواندن کدهای خطا

برای تشخیص دقیق، اتصال دستگاه دیاگ ضروری است. در موتور EF7، ECU کدهای مرتبط با سنسور دمای مایع خنک‌کننده (P0115 یا مشابه) یا مشکلات فن را ثبت می‌کند. دیاگ همچنین دمای واقعی موتور را نشان می‌دهد و اگر دما بالای ۱۰۰ درجه باشد اما فن فعال نشود، نقص در رله یا یونیت فن تأیید می‌گردد. فشار سیستم را با گیج تست کنید؛ فشار استاندارد حدود ۱.۲ بار است و افت آن به درب منبع انبساط اشاره دارد. تعمیرکاران تخصصی تأکید دارند که بدون دیاگ، تمایز بین مشکلات اویل ماژول و واشر سرسیلندر سخت است، زیرا علائم مشابهی دارند.

تست‌های تخصصی برای قطعات کلیدی

برای اویل ماژول، تست فشار روغن و آب لازم است؛ اگر روغن در آب یا برعکس دیده شود، تعویض قطعه اجتناب‌ناپذیر است. واتر پمپ را با چرخاندن دستی پروانه خارجی تست کنید – مقاومت زیاد یا صدای غیرعادی نشان‌دهنده خرابی بلبرینگ است. ترموستات را در آب جوش تست نمایید؛ باید در دمای حدود ۸۸ درجه باز شود. رادیاتور را برای گرفتگی با فشار هوا یا آب چک کنید و پره‌ها را از نظر کثیفی بررسی نمایید. این تست‌ها در کارگاه‌های مجهز انجام می‌شوند و می‌توانند ریشه مشکل را دقیق مشخص کنند.

با این روش‌ها، تشخیص مشکلات خنک‌کاری EF7 سریع‌تر و دقیق‌تر می‌شود و از تعمیرات غیرضروری جلوگیری می‌گردد. شناسایی زودهنگام نه تنها هزینه را کاهش می‌دهد، بلکه ایمنی موتور را در بلندمدت تضمین می‌کند.

تعمیر و پیشگیری از مشکلات خنک‌کاری موتور EF7

پس از تشخیص، تعمیر مشکلات خنک‌کاری موتور EF7 نیازمند رویکردی سیستماتیک است که از تعویض قطعات معیوب تا نگهداری پیشگیرانه را شامل می‌شود. این بخش به راه‌حل‌های عملی و نکات پیشگیری می‌پردازد تا سیستم خنک‌کاری همیشه در شرایط ایده‌آل کار کند.

تعویض قطعات اصلی و تعمیرات رایج

شایع‌ترین تعمیر، تعویض اویل ماژول است که باید با قطعه اورجینال انجام شود تا آب‌بندی صحیح حفظ گردد. این کار شامل تخلیه مایعات، جدا کردن قطعه و هواگیری کامل پس از نصب است. واتر پمپ نیز اغلب تعویض می‌شود؛ مدل‌های ۶ پره توصیه می‌گردند و همزمان تسمه تایم چک شود تا از مشکلات بعدی جلوگیری گردد. ترموستات معیوب را با نمونه کارخانه‌ای عوض کنید و درب منبع انبساط را اگر واشر آن فرسوده باشد، کامل تعویض نمایید. رادیاتور گرفته را با مواد رسوب‌زدا شستشو دهید یا در موارد شدید تعویض کنید. این تعمیرات در تعمیرگاه‌های تخصصی ایران‌خودرو با ابزارهای دقیق انجام می‌شوند و اغلب مشکل جوش آوردن را ریشه‌ای حل می‌کنند.

هواگیری صحیح سیستم و نگهداری مایع خنک‌کننده

هواگیری یکی از مهم‌ترین مراحل پس از هر تعمیر است. موتور را روشن کنید، بخاری را روی حداکثر بگذارید و مایع را به تدریج اضافه نمایید تا حباب‌ها خارج شوند. پیچ هواگیری روی موتور یا رادیاتور را باز کنید تا هوا کامل تخلیه گردد. همیشه از ضد یخ باکیفیت (با نسبت ۵۰/۵۰ به آب مقطر) استفاده کنید تا رسوب تشکیل نشود و نقطه جوش بالا برود. مایع را هر دو سال یا ۴۰ هزار کیلومتر تعویض نمایید و سطح آن را هفتگی چک کنید.

سرویس دوره‌ای و نکات پیشگیری

سرویس منظم شامل تمیزکاری پره‌های رادیاتور، چک شیلنگ‌ها برای ترک و تست فن‌ها است. در مدل‌های توربو مانند دنا پلاس توربو، اینترکولر را نیز بررسی کنید تا خنک‌کاری هوا ورودی مختل نشود. از رانندگی در دمای قرمز آمپر به شدت پرهیز کنید و در هوای گرم، کولر را با احتیاط استفاده نمایید. ریمپ ECU برای کاهش دمای کاری گاهی پیشنهاد می‌شود، اما فقط توسط متخصصان معتبر انجام گیرد. با رعایت این نکات، مشکلات خنک‌کاری به حداقل می‌رسد و موتور EF7 می‌تواند عمر طولانی‌تری داشته باشد.

این راه‌حل‌ها و پیشگیری‌ها عملکرد موتور ملی را به حالت بهینه بازمی‌گردانند و از هزینه‌های سنگین تعمیرات اساسی جلوگیری می‌کنند.

پرسش‌های متداول درباره مشکلات خنک‌کاری موتور EF7

علت شیری شدن آب رادیاتور در EF7 چیست؟

شایع‌ترین علت، خرابی واشرهای اویل ماژول است که باعث مخلوط شدن روغن موتور با مایع خنک‌کننده می‌شود. این مشکل خاص EF7 است و معمولاً به واشر سرسیلندر مربوط نمی‌شود.

آیا موتور EF7 زود واشر سرسیلندر می‌سوزاند؟

خیر، واشر سرسیلندر EF7 از نوع چندلایه فلزی (MLS) است و بسیار مقاوم است. سوختن واشر فقط در صورت جوش آوردن طولانی و نادیده گرفتن مشکلات دیگر مانند اویل ماژول یا ترموستات رخ می‌دهد.