رله فن تیبا کدام است؟

رله فن تیبا کجاست؟

خواندن این مطلب 8 دقیقه زمان میبرد

رله فن تیبا کدام است؟، رله فن در خودروی تیبا یکی از اجزای حیاتی سیستم خنک‌کننده موتور است که با کنترل عملکرد فن‌های رادیاتور، نقش کلیدی در جلوگیری از داغ شدن بیش از حد موتور ایفا می‌کند. این قطعه کوچک اما مهم، با هماهنگی واحد کنترل الکترونیکی (ECU) و سنسور دمای آب، جریان الکتریکی موردنیاز برای فعال‌سازی فن‌ها را مدیریت می‌کند تا دمای موتور در محدوده ایمن باقی بماند.

در خودروی تیبا، که به‌عنوان یک خودروی اقتصادی و پرکاربرد در ایران شناخته می‌شود، آگاهی از محل دقیق رله‌های فن و نحوه عملکرد آن‌ها برای مالکان و تعمیرکاران اهمیت زیادی دارد. خرابی این رله‌ها می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند جوش آوردن موتور یا کاهش عمر قطعات شود. این مقاله در تاریخ 18 اوت 2025 به بررسی محل رله‌های فن، عملکرد، عیب‌یابی و نکات نگهداری آن‌ها در تیبا می‌پردازد تا راهنمایی جامع برای حفظ عملکرد بهینه خودرو ارائه دهد.

رله فن تیبا کدام است؟

رله فن در خودروی تیبا یکی از اجزای کلیدی سیستم خنک‌کننده موتور است که وظیفه کنترل عملکرد فن‌های رادیاتور را بر عهده دارد. فن‌های رادیاتور با خنک کردن مایع خنک‌کننده در رادیاتور، از داغ شدن بیش از حد موتور جلوگیری می‌کنند. در تیبا، که از محصولات شرکت سایپا است، رله‌های فن در جعبه فیوز قرار دارند و بسته به نوع عملکرد (دور بالا یا دور پایین)، در بخش‌های مختلفی از خودرو نصب شده‌اند. در ادامه، به بررسی دقیق محل قرارگیری رله‌های فن، نقش آن‌ها و نکات مرتبط با آن‌ها در تیبا می‌پردازیم.

محل رله‌های فن در تیبا

بر اساس اطلاعات جعبه فیوز تیبا، رله‌های فن در دو بخش قرار دارند: جعبه فیوز داخل موتور و جعبه فیوز داخل اتاق (زیر فرمان). این رله‌ها برای کنترل فن‌های رادیاتور در حالت‌های دور بالا و دور پایین طراحی شده‌اند:

جعبه فیوز داخل موتور:
- رله فن رادیاتور دور بالا (HI SPEED FAN): این رله با ظرفیت 30 آمپر در جعبه فیوز داخل محفظه موتور قرار دارد. این رله زمانی فعال می‌شود که دمای موتور به سطح بالایی برسد و نیاز به خنک‌کاری سریع‌تر باشد. معمولاً در شرایط رانندگی سنگین، مانند ترافیک یا دمای بالای محیط، این رله فن را با سرعت بالا فعال می‌کند.
- رله فن رادیاتور دور پایین (LOW SPEED FAN): این رله نیز با ظرفیت 30 آمپر در جعبه فیوز داخل موتور قرار دارد. این رله برای خنک‌کاری در دماهای معمولی‌تر، مانند رانندگی عادی یا زمانی که موتور به خنک‌کاری ملایم نیاز دارد، استفاده می‌شود.
جعبه فیوز داخل اتاق (زیر فرمان):
- رله فن رادیاتور (RELAY-FAN): این رله با ظرفیت 5 آمپر در جعبه فیوز داخل اتاق تیبا 1 و تیبا 2 قرار دارد. این رله معمولاً به‌عنوان رله کنترلی برای فعال‌سازی سیستم فن عمل می‌کند و با ECU خودرو هماهنگ است.
- فن رادیاتور (FAN): در برخی مدل‌ها، یک فیوز 40 آمپری نیز برای تغذیه کلی سیستم فن در جعبه فیوز داخل اتاق وجود دارد. این فیوز به‌عنوان پشتیبان برای عملکرد کلی فن‌ها عمل می‌کند.

شناسایی رله‌های فن

برای شناسایی رله‌های فن در تیبا، باید به جعبه فیوز داخل محفظه موتور یا زیر فرمان مراجعه کنید. جعبه فیوز داخل موتور معمولاً در سمت چپ یا راست محفظه موتور (نزدیک باتری) قرار دارد و با یک درپوش پلاستیکی پوشیده شده است. درپوش جعبه فیوز معمولاً دیاگرامی دارد که محل دقیق رله‌های فن دور بالا و دور پایین را مشخص می‌کند. رله‌ها به‌صورت قطعات کوچک مربعی یا مستطیلی با چندین پایه (معمولاً 4 یا 5 پایه) هستند که به سوکت‌های جعبه فیوز متصل می‌شوند.

جعبه فیوز داخل اتاق زیر فرمان (سمت راننده) قرار دارد و برای دسترسی به آن ممکن است نیاز به باز کردن پنل زیر فرمان باشد. رله فن 5 آمپری و فیوز 40 آمپری فن در این جعبه قرار دارند و با برچسب‌هایی مانند “RELAY-FAN” یا “FAN” مشخص شده‌اند.

نقش رله‌های فن در تیبا

رله‌های فن با دریافت سیگنال از ECU، جریان الکتریکی موردنیاز برای فعال‌سازی فن‌های رادیاتور را کنترل می‌کنند. در تیبا، ECU دمای مایع خنک‌کننده را از طریق سنسور دمای آب (Coolant Temperature Sensor) پایش می‌کند. اگر دما از حد مشخصی (معمولاً 90 تا 95 درجه سانتی‌گراد) بالاتر رود، ECU رله فن دور پایین را فعال می‌کند. در دماهای بالاتر (مثلاً بالای 100 درجه سانتی‌گراد)، رله فن دور بالا فعال می‌شود. این مکانیزم از داغ شدن موتور جلوگیری کرده و عمر قطعات حساس مانند واشر سرسیلندر را افزایش می‌دهد.

علائم خرابی رله فن

خرابی رله فن می‌تواند باعث عدم فعال شدن فن‌های رادیاتور شود که منجر به افزایش دمای موتور و حتی جوش آوردن خودرو می‌شود. علائم رایج خرابی رله فن شامل موارد زیر است:

عدم روشن شدن فن‌ها حتی در دمای بالا.
جوش آوردن موتور در ترافیک یا رانندگی طولانی.
سوختن مکرر فیوز فن (40 آمپر).
شنیده شدن صدای کلیک غیرعادی از جعبه فیوز هنگام فعال شدن فن.

نحوه بررسی و تعویض رله فن

برای بررسی رله فن، ابتدا جعبه فیوز را باز کنید و رله مربوطه (دور بالا یا دور پایین) را پیدا کنید. رله را از سوکت جدا کرده و با یک رله مشابه سالم جایگزین کنید. اگر فن‌ها پس از تعویض رله کار کردند، رله قبلی معیوب بوده است. همچنین می‌توانید با مولتی‌متر مقاومت رله را تست کنید یا از تعمیرکار بخواهید با دستگاه دیاگ عملکرد سیستم خنک‌کننده را بررسی کند.

برای تعویض، رله جدید باید با مشخصات اصلی (30 آمپر برای جعبه موتور و 5 آمپر برای جعبه داخل اتاق) سازگار باشد. استفاده از رله‌های غیراصل ممکن است باعث عملکرد نادرست یا آسیب به سیستم الکتریکی شود.

نکات مهم

بررسی دوره‌ای: جعبه فیوز و رله‌ها را به‌صورت دوره‌ای (هر 6 ماه یا 10,000 کیلومتر) بررسی کنید تا از سلامت آن‌ها مطمئن شوید.
استفاده از قطعات اصلی: رله‌های غیراصل ممکن است زود خراب شوند یا جریان نادرستی به فن‌ها بدهند.
بررسی سنسور دمای آب: اگر رله‌ها سالم هستند اما فن کار نمی‌کند، سنسور دمای آب یا ECU ممکن است مشکل داشته باشد.

در نهایت، رله‌های فن تیبا در جعبه فیوز داخل موتور (30 آمپر برای دور بالا و پایین) و جعبه فیوز زیر فرمان (5 آمپر برای رله کنترلی و 40 آمپر برای فن) قرار دارند. شناسایی و تعویض به‌موقع این رله‌ها می‌تواند از مشکلات جدی موتور جلوگیری کند. برای اطمینان، تعویض رله‌ها یا عیب‌یابی توسط تعمیرکار متخصص توصیه می‌شود.

عیب‌یابی و نگهداری رله فن در تیبا

عیب‌یابی و نگهداری صحیح رله‌های فن در تیبا می‌تواند از مشکلات جدی مانند جوش آوردن موتور یا خرابی قطعات گران‌قیمت جلوگیری کند. در این بخش، روش‌های تشخیص خرابی، مراحل تعویض و نکات نگهداری رله‌های فن بررسی می‌شود.

تشخیص خرابی رله فن

علائم خرابی رله فن شامل موارد زیر است:

عدم روشن شدن فن‌ها: اگر با افزایش دمای موتور (قابل‌مشاهده از طریق نشانگر دما روی داشبورد)، فن‌ها روشن نشوند، احتمال خرابی رله وجود دارد.
جوش آوردن موتور: در ترافیک یا رانندگی طولانی، اگر موتور بیش از حد گرم شود، رله‌های فن ممکن است معیوب باشند.
سوختن مکرر فیوز فن: فیوز 40 آمپری فن در جعبه فیوز داخل اتاق ممکن است به دلیل نقص در رله یا اضافه‌بار مکرراً بسوزد.
صدای غیرعادی: شنیدن صدای کلیک غیرعادی از جعبه فیوز هنگام فعال شدن فن‌ها می‌تواند نشانه خرابی داخلی رله باشد.

برای تشخیص دقیق، می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:

تست تعویض رله: رله مشکوک را با یک رله سالم مشابه (30 آمپر یا 5 آمپر) جایگزین کنید. اگر فن‌ها کار کردند، رله قبلی معیوب است.
استفاده از مولتی‌متر: مقاومت رله را در حالت خاموش و روشن تست کنید. رله سالم باید در حالت فعال، مدار را کامل کند و جریان را به فن‌ها برساند.
دستگاه دیاگ: با اتصال دستگاه دیاگ به ECU، می‌توانید کدهای خطا (مانند P0480 برای مشکل مدار فن) را بررسی کنید.

مراحل دسترسی و تعویض رله فن

تعویض رله فن در تیبا فرآیند ساده‌ای است، اما نیاز به دقت دارد:

آماده‌سازی

موتور را خاموش کنید و باتری را جدا کنید تا از شوک الکتریکی جلوگیری شود. اگر به جعبه فیوز موتور دسترسی دارید، اطمینان حاصل کنید که قطعات داغ سرد شده‌اند.

دسترسی به رله

جعبه فیوز موتور: درپوش جعبه فیوز را در محفظه موتور (نزدیک باتری) باز کنید. دیاگرام روی درپوش را بررسی کنید تا رله‌های فن دور بالا و دور پایین (30 آمپر) را پیدا کنید. رله‌ها معمولاً با برچسب “HI SPEED FAN” و “LOW SPEED FAN” مشخص شده‌اند.
جعبه فیوز داخل اتاق: پنل زیر فرمان را باز کنید تا به جعبه فیوز دسترسی پیدا کنید. رله 5 آمپری “RELAY-FAN” و فیوز 40 آمپری “FAN” را پیدا کنید.

جدا کردن و تعویض رله

رله معیوب را با احتیاط از سوکت جدا کنید. رله جدید را (با همان مشخصات آمپراژ) در سوکت قرار دهید و مطمئن شوید که به‌درستی جا افتاده است. باتری را وصل کرده و موتور را روشن کنید تا عملکرد فن‌ها را تست کنید.

بررسی نهایی

پس از تعویض، فن‌ها را در حالت‌های مختلف (دور بالا و پایین) تست کنید. از دستگاه دیاگ برای اطمینان از نبود کدهای خطا استفاده کنید. همچنین، دمای موتور را در حین رانندگی بررسی کنید تا از عملکرد صحیح سیستم خنک‌کننده مطمئن شوید.

نکات نگهداری و پیشگیری

برای افزایش عمر رله‌های فن و جلوگیری از خرابی، نکات زیر توصیه می‌شود:

بررسی دوره‌ای: هر 6 ماه یا 10,000 کیلومتر، جعبه فیوز و سوکت‌های رله را بررسی کنید تا از نبود زنگ‌زدگی یا شل شدن اطمینان حاصل شود.
استفاده از قطعات اصلی: رله‌های غیراصل ممکن است جریان ناکافی ارائه دهند یا زود خراب شوند. برندهای معتبر مانند بوش یا رله‌های اصلی سایپا توصیه می‌شوند.
تمیزکاری رادیاتور: گرفتگی رادیاتور می‌تواند فشار روی فن‌ها و رله‌ها را افزایش دهد. رادیاتور را سالانه تمیز کنید.
بررسی مایع خنک‌کننده: سطح و کیفیت مایع خنک‌کننده را هر 6 ماه بررسی کنید و از ضد یخ استاندارد استفاده کنید.
اجتناب از اضافه‌بار الکتریکی: نصب تجهیزات الکتریکی غیراستاندارد (مانند سیستم صوتی قوی) می‌تواند به سیستم فن و رله‌ها فشار وارد کند.

هزینه‌ها و ملاحظات تعویض

هزینه رله فن بسته به برند و کیفیت (اصلی یا غیراصلی) متفاوت است، اما معمولاً بین 50,000 تا 200,000 تومان برای هر رله است. دستمزد تعویض توسط تعمیرکار نیز ممکن است 50,000 تا 150,000 تومان باشد. تعویض رله توسط مالک خودرو امکان‌پذیر است، اما اگر تجربه کافی ندارید، به دلیل حساسیت سیستم خنک‌کننده، بهتر است این کار به تعمیرکار سپرده شود.

در نهایت، رله‌های فن تیبا با مشخصات 30 آمپر (دور بالا و پایین) در جعبه فیوز موتور و 5 آمپر (کنترلی) و فیوز 40 آمپر در جعبه فیوز داخل اتاق، نقش حیاتی در خنک‌کاری موتور دارند. نگهداری و عیب‌یابی منظم این رله‌ها می‌تواند از مشکلات جدی و هزینه‌بر مانند خرابی موتور جلوگیری کند.